به گزارش خبرنگار سایت افغانستان خبرگزاری فارس، «حسین محمدی اصل» پژوهشگر تحولات خاورمیانه در یادداشتی به بررسی سیاست خارجی جو بایدن پرداخت.
در این یادداشت آمده است: دونالد ترامپ از کاخ سفید رفته است اما این سیاست خارجی او است که نظام آمریکا را متوجه تبعات خود کرده است. این روزها آمریکایی‌ها در روابط خارجی خود با بحران دست و پنجه نرم می‌کنند و این وضعیت برآیند مواجهه آمریکا در آئینه تمام نما از واقعیت‌های خوش است.
مسئله خروجی نیروهای آمریکایی از افغانستان و کاهش جمعیت سربازان آمریکایی در خاک این کشور یکی از تصمیماتی بود که در دوران دونالد ترامپ گرفته شد و پیمان صلح قطر میان مثلث طالبان آمریکا و دولت مرکزی افغانستان امضاءشده است.
رویکرد دولت ترامپ شامل حفظ فشار نظامی بر شورشیان طالبان و همچنین تشدید تعامل‌های دیپلماتیک از جمله با پاکستان بود که منجر به مذاکرات مستقیم واشنگتن با گروه طالبان در سپتامبر ۲۰۱۸ تحت رهبری زلمی خلیل‌زاد از سوی آمریکا و ملابرادر از سوی طالبان و در نهایت توافق اسفند ۹۸ (فوریه ۲۰۲۰) بین آمریکا و طالبان شد.
مفاد صلح نامه قطر 2020 در دوران رئیس جمهور پیشین ایالات متحده اعتراض اغلب سیاست مداران جنگ طلب آمریکا را به همراه داشت. آنها معتقد بودند که خروج یک باره آمریکا از افغانستان به معنای تحویل زمین بازی به تروریسم و تکفیر است و این اقدام موجب تضعیف امنیت دیگر نیروهای اجنبی مستقر در خاک عراق نیز می‌شود.
دولت مرکزی افغانستان هم این توافق را برای افغان ها کم بهره وحتی به ضرر آمریکا می‌دانست که همواره تلاشش آن بود که مبادا سمت و سوی ماجرا به طرفی باشد که دولت آینده افغانستان در امارت اسلامی طالبها معنا شود.
بایدن و نقض توافق دوحه 2020
بایدن به عنوان چهل و ششمین رئیس جمهور آمریکا سومین رئیس جمهوری است که با میراث شوم جورج دبلیو بوش در افغانستان روبرو می‌شود اکنون چالش‌های اصلی دولت بایدن ناشی از سیاست‌های دولت ترامپ از جمله توافق جنجالی سال گذشته با گروه طالبان است به همین خاطر دولت بایدن معتقد است این توافق به منافع زیادی برای طالب ها در نظر گرفته است و به دنبال بازبینی در ان است البته مشاوران امنیتی کاخ سفید می‌گویند بایدن به دنبال پایان دادن به جنگ همیشگی افغانستان است و طبق برخی یادداشت هایش پیش از ورود به کاخ سفید وی میخواهد بخش بزرگ نیروهای آمریکایی را از عراق خارج کند و تنها بخشی از آنها را برای مبارزه با تروریسم در خاک این کشور مستقر کند و البته موفقیت همه این برنامه‌ها در گرو شکل گیری نگاهی مثبت حول نظریه بازبینی صلح دوحه است در غیر اینصورت جنگ همیشگی در داخل افغانستان تشدید و به ضرر آمریکایی ها تمام خواهد شد.
واکنش اعضای طالبان به رویکرد بایدن نسبت به صلح قطر
اعضای طالبان معتقدند که این صلح یک صلح جهانی است و امضاء آن در دوحه به منزله تایید ان بوده است به همین خاطر در صورت نقض این پیمان از سوی آمریکایی‌ها و پشت کردن دولت مرکزی افغانستان به صلح دوحه 2020 نیروهای مسلح طالبان سکوت نخواهند کرد و تبعات منفی آن برای اطراف قضیه به مراتب بیشر خواهد بود.
در حال حاضر تنها دو هزار و ۵۰۰ سرباز آمریکایی در افغانستان حضور دارند که پایین‌ترین تعداد نیرو از زمان آغاز مناقشه در ۲۰ سال پیش تا کنون است. طالبان پیشتر به برخی رسانه‌های غربی گفته بود که چنانچه تا بهار آینده تمام نیروهای خارجی از افغانستان خارج نشوند، این گروه مجددا حملات به نیروهای بین‌المللی را آغاز خواهد کرد.
"محمد نعیم" از سخنگویان ارشد دفتر سیاسی طالبان در قطر گفت: اکنون باید گام‌هایی برای پایان دادن به جنگ - و نه طولانی کردن آن - برداشته شود و توافق مزبور (طالبان با دولت ترامپ) برای همین هدف بوده است. وی افزود: فقدان اجرای کامل این توافق می‌تواند بر فرایند جاری مذاکرات تاثیر بگذارد. خبرگزاری رویترز هم به نقل از یک مقام طالبان گزارش داده است که "اگر طرف آمریکایی به تعهداتش در خصوص خروج نیروهای این کشور از افغانستان پایبند نباشد، ناچار خواهیم بود تصمیم‌های سختی در این خصوص بگیریم. "
دولت مرکزی افغانستان نیز معتقد است طالب ها به تعهداتشان در موضوع صلح و کاهش تنش های داخلی عمل نکرده اند و این به معنای نقض معاهده از سوی سران طالبان است.
اما طالب ها اعلام کرده اند که در طول دوران صلح هیچ تجاوز و حمله ای به کاروان های نظامی و اماکن امنیتی وسربازان آمریکایی و مردم نداشته اند و هرانچه که اتفاق افتاده است عملیات های تدافعی بوده است که نیروهای طالب انجام داده اند. طالبها معتقدند این اتهامات پایه و اساس خارجی ندارد و تنها مستمسک غرب و دولت مرکزی افغانستان برای نقض معاهده صلح دوحهه است.
تبعات نقض صلح دوحه از سوی آمریکا و دولت مرکزی
توافق دولت سابق آمریکا با طالبان هرچند توافق کاملی نیست و انتقادهایی نیز از جمله در خصوص نادیده گرفتن دولت کابل و مشروعیت بخشیدن به طالبان برانگیخت، اما بر چهار محور اصلی متمرکز بود از جمله تعهد طالبان به جلوگیری از فعالیت گروه‌هایی مانند القاعده و داعش در خاک افغانستان، برنامه زمانی برای خروج نیروهای آمریکایی تا اوایل سال ۲۰۲۱ / بهار ۱۴۰۰، آغاز مذاکرات صلح بین دولت افغانستان با گروه طالبان و تعهد کاهش خشونت. در همین چهارچوب دولت و مقامات آمریکا و افغانستان بطور جداگانه بر لزوم آتش بس تاکید کرده‌اند.
ضرب‌الاجل خروج کامل نیروهای آمریکایی در حالی نزدیک می‌شود که سایر شروط توافق دولت ترامپ با طالبان از جمله کاهش خشونت و ایجاد نظم نوین سیاسی در افغانستان محقق نشده و به باور کارشناسان، سیاست‌های عجولانه و توییت‌های نابهنگام ترامپ با هدف‌های انتخاباتی تاحدی موجب مخدوش شدن فضای گفت‌وگوهای سیاسی و سوء استفاده‌های طالبان و ایجاد نگرانی‌هایی در افغانستان شده است. حتی برخی منابع آمریکایی از جمله اندیشکده شورای آتلانتیک هم در گزارشی اذعان کردند که سیگنال‌ها و اقدامات ترامپ موجب جسور شدن طالبان و تشدید عملیات نظامی از جمله ترورهای هدفمند مقامات، خبرنگاران و فعالان جامعه مدنی در افغانستان شده است.
سهیل شاهین عضو ارشد هیئت سیاسی طالبان با انتشار توئیتی در واکنش به پیمان شکنی آمریکا و دولت مرکزی افغانستان با اشاره به حمله ارتش سرخ شوروی به افغانستان در سال 1979 نیز گفت: آنها پیش‌بینی کرده بودند که مجاهدین افغانستان را طی 3 ماه سرکوب می‌کنند اما 10 سال در افغانستان ماندگار شدند و موفق به انجام این کار نشدند.
طالبان نیز با انتشار بیانیه‌ای خطاب به نشست آتی وزرای دفاع کشورهای عضو ناتو با تاکید بر لزوم خروج نیروها براساس زمان تعیین شده در توافقنامه قطر اظهار داشت: دوام اِشغال و جنگ به نفع شما و ملت‌های شما نیست.هرکس که خواستار دوام جنگ و اِشغال باشد، مثل 20 سال گذشته مسئولیت آن نیز بر دوش آنها است؛ هیچکسی نباید محاسبه نادرست کند و فریب حلقه‌های جنگ‌طلب را بخورد.
طالبان درحالی نسبت به ادامه حضور نیروهای خارجی در افغانستان هشدار داده که وزرای دفاع سازمان ناتو هفته آینده درباره موضوع ادامه حضور و یا خروج نیروها از افغانستان دیدار خواهند کرد.
در صورت عدم خروج آمریکایی ها از افغانستان بهار 1400 برای دولت بایدن روزهای سختی را رقم خواهد زد.
تاکید طالبان بر پیمان صلح دوحه حاکی از آن است که سران طالبان قصد رفتن به سمت توافقی دیگر یا حتی توافق بازنگری شده را ندارند.
البته تکلیف دولت مرکزی افغانستان هم مشخص است انها با حمایت پاکستان در حال مذاکره با طرف طالبانی هستند که روند مذاکرات با کندی روبروست شواهد نشان میدهد دولت مرکزی افغانستان به مذاکرات خوشبین نیست و خود را متضرر می‌داند.
تشدید تنش ها در افغانستان برای بایدن چالش بزرگی محسوب می‌شود زیر او در عراق نیز وضعیت خوبی ندارد و با تحت فشار گذاشتن دولت مرکزی عراق و به میدان اوردن داعش علیه ملت عراق میخواهد که در سرنوشت این ملت اعمال نفوذ کند و پارلمان و نخست وزیری این کشور را تحت استیلا بگیرد اما در صورت تداوم رفتار غلط او و هم پیمانانش در عراق هرگز نباید انتظار تامین امنیت نیروهای امریکایی را داشته باشد.
احتمال درگیری بایدن در دور جدید تشنجات در عراق و افغانستان به مراتب هزینه های سنگین تر و تبعات خطرناک تری را متوجه ملت امریکا خواهد کرد.
انتهای پیام/ ر